حمام و فضای دوش از مناطق حساس هر خانه هستند که همواره در تماس با آب و رطوبت قرار دارند. انتخاب کاشی مناسب برای این فضاها بسیار مهم است، چرا که یک انتخاب درست میتواند ایمنی، زیبایی و عمر مفید حمام شما را به شکل چشمگیری بهبود دهد[1]. کاشی مناسب حمام باید بتواند در برابر آب و رطوبت مقاومت کند، لغزنده نباشد، بهراحتی تمیز شود و در عین حال ظاهر دلنشینی به فضای حمام ببخشد. در این راهنمای جامع و دوستانه، به شما کمک میکنیم تا بهترین کاشی را برای کف حمام، دیوارهای حمام و فضای دوش انتخاب کنید و تمامی نکات فنی و زیباییشناسی را که باید مدنظر داشته باشید با هم بررسی میکنیم.
اهمیت انتخاب بهترین کاشی برای حمام و دوش
همانطور که گفتیم، حمام جزو مکانهایی است که بیشترین تماس را با آب و رطوبت دارد. به همین دلیل، اگر کاشی استفادهشده نتواند رطوبت را تحمل کند یا لغزنده شود، ممکن است مشکلاتی جدی ایجاد شود. کاشیهای مناسب حمام به دلیل ویژگیهای خاصشان – از جمله دوام بالا، نظافت آسان و طرحهای متنوع – یکی از بهترین انتخابها برای چنین فضاهایی به شمار میآیند[1]. انتخاب درست کاشی میتواند علاوه بر افزایش ایمنی، زیبایی و کارایی حمام شما را نیز ارتقاء دهد و تجربهای خوشایند از یک حمام دلپذیر بسازد.
ویژگیهای فنی مهم برای کاشی حمام
برای اینکه مطمئن شوید کاشی انتخابی شما تمامی نیازهای فضای حمام و دوش را برآورده میکند، باید به یک سری ویژگیهای فنی کلیدی توجه کنید. در ادامه، مهمترین ویژگیهای یک کاشی مناسب حمام را به صورت فهرستوار مرور میکنیم:
- مقاومت در برابر رطوبت و جذب آب: حمام محیطی پرآب و مرطوب است و کاشی آن باید حداقل جذب آب را داشته باشد[2]. هرچه کاشی جذب آب کمتری داشته باشد، دیرتر دچار تغییر رنگ، لک و خرابی میشود. کاشیهای ساختهشده از خاکهای معمولی (کاشیهای سفالی یا گلی) آب زیادی به خود میگیرند و برای حمام چندان مناسب نیستند[3]. در عوض، کاشیهای پرسلان (Porcelain) یا کاشیهایی با لعاب ضدآب انتخابهای بسیار بهتری هستند که آب را به خود راه نمیدهند[3]. مثلا اگر دقت کنید استخرها یا سوناها همیشه از کاشیهای کاملاً ضدآب استفاده میکنند تا خیالتان از بابت نفوذ آب راحت باشد.
- مقاومت در برابر سایش و ضربه: کف حمام و حتی برخی دیوارها ممکن است در معرض رفتوآمد، برخورد اجسام یا ساییدگی قرار بگیرند. کاشی حمام باید جنس محکمی داشته باشد تا در برابر رفتوآمد زیاد، افتادن اشیاء (مثل یک شامپوی سنگین یا دوشدستی) و خراشیدگی مقاومت کند[4]. بهطور کلی کاشیهای با درجه سختی بالا – مانند کاشی پرسلان – مقاومتر از کاشیهای سرامیکی معمولی هستند و دیرتر دچار خط و خش میشوند[4]. با انتخاب کاشی مقاوم، میتوانید مطمئن باشید که کف حمام شما سالها بدون ترک و فرسودگی باقی میماند.
- آسانی در تمیز کردن: حمام فضایی است که نیاز به نظافت مداوم دارد. بنابراین سطح کاشی باید طوری باشد که لک و کثیفی به آن نچسبد و به سادگی تمیز شود[5]. کاشیهایی با سطح صاف و لعابدار یا براق تمیزکردنشان راحتتر است، چون آلودگیها کمتر در سطح آن نفوذ میکنند و با یک دستمال و شوینده معمولی برق میافتند[5]. در مقابل، کاشیهای با سطح بافتدار یا بسیار مات ممکن است کمی سختتر تمیز شوند چون ممکن است گرد و خاک یا جرم صابون در بافتشان باقی بماند. البته نگران نباشید؛ کمی نظافت اضافه بهای کوچکی است اگر کاشی بافتدار باعث زیباتر شدن و ایمنتر شدن کف حمام شما شود.
- ضدلغزش بودن: هیچچیز بدتر از این نیست که روی کف خیس حمام سر بخورید و زمین بخورید! برای جلوگیری از چنین حوادثی، حتما کاشی کف حمام باید خاصیت ضدلغزش داشته باشد[6]. کاشیهای کاملاً براق و صیقلی روی زمینِ خیس مثل پیست یخ عمل میکنند. بهجای آن، بهتر است از کاشیهایی استفاده کنید که سطح مات یا کمی زبر دارند تا اصطکاک کافی ایجاد کنند[6]. بسیاری از کاشیهای مخصوص کف حمام یک لایه بافتدار یا طرح برجسته دارند که کمک میکند کف پای شما سُر نخورد. این ویژگی بهخصوص در بخشهای خیلی خیس مانند کف دوش یا اطراف وان حمام اهمیت دوچندان دارد[6]. اگر در خانه فرد مسن یا کودکی دارید، حتماً به این ویژگی توجه ویژه کنید تا حمامتان برای همه افراد خانواده ایمن باشد.
- مقاومت در برابر تغییرات دما: شاید فکر کنید دما در حمام چندان مهم نیست، اما تصور کنید در زمستان آب داغ حمام را باز میکنید و بخار همهجا را گرم میکند، سپس حمام را ترک میکنید و محیط دوباره سرد میشود. این تغییرات دما میتواند روی بعضی مصالح اثر بگذارد. کاشی مناسبی که انتخاب میکنید باید در برابر شوکهای حرارتی مقاوم باشد[7]. به عبارت دیگر، با تغییر ناگهانی دما ترک نخورد یا لعابش آسیب نبیند[7]. خوشبختانه اکثر کاشیهای باکیفیت (خصوصاً پرسلان) چنین مقاومتی دارند و از این بابت خیالتان راحت است، اما باز هم هنگام خرید مشخصات محصول را بررسی کنید.
- طراحی و رنگ مناسب: در کنار مسائل فنی، زیباییشناسی کاشی حمام هم بسیار مهم است. رنگ، طرح و اندازه کاشی باید با سبک دکوراسیون شما همخوانی داشته باشد و حس خوبی به شما بدهد. مثلا اگر حمام کوچکی دارید، کاشیهای رنگ روشن (سفید، کرم، بژ و نظایر آن) میتوانند فضا را بزرگتر و روشنتر جلوه دهند[8]. برعکس، در حمامهای بزرگتر، استفاده از کاشیهای طرحدار یا رنگهای تیرهتر میتواند فضا را لوکستر و جذابتر کند[8]. علاوه بر رنگ، به طرح کاشی هم دقت کنید؛ طرحهای ساده مدت زمان بیشتری دل شما را نمیزنند، ولی یک کاشی طرحدار جذاب میتواند نقطه تاکید دکوراسیون حمام شود. در بخشهای بعدی بیشتر دربارهی هماهنگی طرح و رنگ صحبت خواهیم کرد.
با در نظر داشتن این شش ویژگی کلیدی، حالا میتوانیم به بررسی هر قسمت از حمام و دوش و نیازهای مخصوص آن بپردازیم.
کاشی مناسب کف حمام: ایمنی و استحکام در قدم اول
کف حمام شاید مهمترین بخشی باشد که باید در انتخاب کاشی به آن توجه کنید، چون مستقیماً با پای شما و آب سروکار دارد. در این بخش، چند نکته مهم را درباره انتخاب کاشی کف بررسی میکنیم:
- ضد لغزش بودن کف حمام: همانطور که پیشتر گفتیم، لغزندگی دشمن شماره یک در کف حمام است. پس اولین اولویت شما باید ضدلغزش بودن کاشی کف باشد[6]. کاشیهای مخصوص کف حمام معمولا دارای درجهبندی مقاومت در برابر لغزش هستند. اگر کاشی کف بیش از حد براق و لغزنده است اما خیلی دوستش دارید، یک راهحل این است که از سایزهای کوچکتر آن استفاده کنید یا طرحهایی به شکل موزاییک در کف بچینید؛ وجود خطوط دوغاب بیشتر بین قطعات کاشی، اصطکاک و چسبندگی را بالا میبرد[9]. به زبان ساده، حتی اگر کاشی شما سطح نسبتا صافی داشته باشد، وقتی قطعاتش کوچک باشند و در کف کار شوند، آن شبکهی دوغابی مثل ترمز عمل میکند و جلوی سر خوردن را میگیرد. برای همین است که مثلاً در کف دوشها یا استخرها معمولا کاشیهای ریز Mosaic به کار میرود که پا روی آن سر نخورد[10]. خلاصه اگر کاشی براقی چشم شما را گرفته و قصد دارید در کف استفاده کنید، حتماً مطمئن شوید که یا خودش بافت لغزشگیر دارد یا در قطعات کوچک چیده میشود تا مشکلساز نشود[11][9].
- دوام و جنس کاشی کف: کف حمام جاییست که بیشترین فشار و استفاده را تحمل میکند. بنابراین بهتر است کاشیهای محکمی را برای کف انتخاب کنید که دوام زیادی داشته باشند[4]. کاشیهای پرسلان به دلیل فشردگی و تراکم بالای ساختارشان، انتخاب ایدهآلی برای کف حمام هستند چون هم در برابر رفتوآمد و ضربه مقاوماند و هم در برابر نفوذ آب بسیار مستحکماند[12][13]. پرسلان نوعی کاشی سرامیکی پیشرفته است که چگالی بیشتری دارد و تقریبا آب به داخل آن نفوذ نمیکند[13]؛ به همین خاطر برای محیطهای مرطوب مثل حمام و حتی فضاهای بیرونی بسیار توصیه میشود. از سوی دیگر، کاشیهای سرامیکی معمولی (غیربورسِلانی) نرمتر و جاذبتر هستند و ممکن است در کف حمام به مرور زمان آسیب ببینند یا لکههای آب را به خود بگیرند[3]. اگر به فکر هزینهها هستید و میخواهید از کاشی معمولیتر برای کف استفاده کنید، حتماً نوعی را انتخاب کنید که لعاب مناسبی داشته باشد و مشخصات فنی آن مقاومت کافی را تضمین کند. صرفهجویی نباید به قیمت کاهش طول عمر کف حمام تمام شود.
- ابعاد کاشی کف و حالت فضا: اندازهی کاشیهایی که در کف به کار میبرید روی احساس فضای حمام شما تاثیر دارد. کاشیهای بزرگتر (مثلاً ۶۰×۶۰ سانتیمتر یا بیشتر) اگر در فضای کف یک حمام متوسط یا بزرگ کار شوند، ظاهر یکدست و مدرنی ایجاد میکنند و به دلیل کاهش خطوط بین کاشیها، محیط را آرامتر و بازتر نشان میدهند[14]. از طرف دیگر، در یک حمام خیلی کوچک، کاشی خیلی بزرگ شاید چندان مناسب نباشد چون برش خوردن آن در فضای کوچک دشوار است و ممکن است الگوی زیبایی ایجاد نکند. برای حمام کوچک، کاشی متوسط (مثلاً ۳۰×۳۰ سانت) یا ترکیب کاشیهای کوچک و بزرگ میتواند تعادل خوبی بین زیبایی و کارایی بدهد. فراموش نکنید که هرچه کاشی بزرگتر باشد، شیببندی کف برای خروج آب باید حرفهایتر انجام شود تا آب در گوشهها جمع نشود. استفاده از کاشیهای بزرگ در کف حمام خیلی شیک است، اما حتماً نصب آن را به یک نصاب ماهر بسپارید تا نتیجه عالی بگیرید.
- رنگ و طرح کاشی کف: در انتخاب رنگ و طرح کف حمام، هم سلیقهی شخصی مهم است و هم یک سری ملاحظات عملی. رنگهای خنثی و ملایم مثل طوسی روشن، کرم، خاکستری یا نخودی برای کف حمام بسیار پرطرفدارند چون هم آرامشبخشاند و هم لک و کثیفی را کمتر نشان میدهند. اگر کف تیره (مثلاً مشکی یا قهوهای سوخته) انتخاب میکنید، به این دقت کنید که قطرات آب و لک صابون ممکن است روی آن بیشتر دیده شوند و نیاز به نظافت مکرر داشته باشید. طرح کاشی کف نیز بهتر است خیلی شلوغ نباشد تا فضایی دلگیر ایجاد نکند؛ معمولاً طرحهای ساده یا طرحهایی که بافت طبیعی مثل طرح سنگ یا طرح بتن دارند، برای کف انتخاب خوبیاند چون دیرتر از مد میافتند و با بسیاری از دکورها هماهنگ میشوند.
مثال کاربردی: تصور کنید بعد از یک روز کاری خستهکننده، زیر دوش آب گرم ایستادهاید و میخواهید ریلکس کنید. اگر کف حمام شما لغزنده باشد، احتمالاً به جای آرامش مدام نگران لیز خوردن هستید. اما یک کفپوش کاشی با طرح سنگ ریزه یا بافت برجسته، این امنیت خاطر را به شما میدهد که با آسودگی چشمهایتان را ببندید و از گرمای آب لذت ببرید. پس ایمنی کف حمام مساوی است با آرامش ذهنی در حمام. 😉
کاشی مناسب دیوارهای حمام: ترکیب زیبایی و عملکرد
برخلاف کف، کاشیهای دیوار حمام مستقیماً زیر پای ما نیستند و لغزندگی برایشان مطرح نیست. در نتیجه در دیوارها دستمان برای انتخاب بازتر است و بیشتر میتوانیم روی جنبههای زیباییشناسی تمرکز کنیم. با این حال، چند نکته مهم درباره کاشی دیوار حمام وجود دارد که باید در نظر داشته باشید:
- مقاومت در برابر رطوبت و بخار: دیوارهای حمام نیز مرتباً با بخار آب و گاهی قطرات مستقیم در تماساند (مثلاً دیوارهای اطراف دوش). بنابراین، کاشی دیوار هم باید ضدآب و با لعاب مناسب باشد تا رطوبت را جذب نکند و پشت آن کپک و قارچ تشکیل نشود. بیشتر کاشیهای دیواری لعابدار هستند و این مشکل را حل میکنند. حتی کاشیهای ظریف تزئینی شیشهای که روی دیوار نصب میشوند نیز معمولاً نفوذناپذیرند[15]. پس حتما دقت کنید کاشیای که برای دیوار انتخاب میکنید مهر تأیید مناسب بودن برای فضای مرطوب را داشته باشد؛ خوشبختانه اکثر کاشیهای دیواری بازار چنین هستند.
- آسانی نظافت دیوار: یکی از مزایای بزرگ استفاده از کاشی در دیوار حمام، قابلیت شستوشوی آسان آن است. دیوارهای رنگشده یا کاغذدیواری در حمام بهسرعت آسیب میبینند، ولی کاشی لعابدار را به راحتی میتوان با یک دستمال مرطوب تمیز کرد[5]. اگر میخواهید کار نظافت برایتان سادهتر شود، کاشیهای براق یا شیشهای را برای دیوار در نظر بگیرید که آب و صابون رویشان لک نمیشود و رد نمیاندازد[15]. برای مثال، کاشیهای شیشهای علاوه بر زیبایی خاصشان، به خاطر سطح صیقلیشان خیلی راحت تمیز میشوند و نور را هم منعکس میکنند که باعث روشنتر شدن حمام میشود[15]. فقط یادتان باشد کاشی شیشهای را معمولاً در کف به کار نمیبرند چون لیز است و احتمال شکستنش زیر فشار بالا میرود[16]؛ اما برای دیوار کاملاً مناسب و جذاب است.
- انتخاب طرح، رنگ و اندازه کاشی دیوار: اینجاست که میتوانید واقعاً سلیقهی خودتان را پیاده کنید! برای دیوارهای حمام، گزینههای بیشماری وجود دارد؛ از کاشیهای ساده سفید گرفته تا مدلهای پر از نقش و نگار. ابتدا به اندازه فضا توجه کنید: در یک حمام کوچک، کاشیهای بزرگ و یکرنگ میتوانند فضا را بزرگتر نشان دهند چون خطوط بندکشی کمتری دیده میشود و دیوار به صورت یکدست به نظر میآید[14]. حتی میتوانید از کاشیهای بزرگ یکسره (اسلب) برای دیوار استفاده کنید که کمترین درز را دارند و جلوهای لوکس ایجاد میکنند. در فضاهای بزرگتر، دستتان برای استفاده از طرحهای شلوغتر باز است؛ مثلاً میتوانید یک دیوار تاکید (Accent Wall) پشت روشویی یا وان با کاشی طرحدار متفاوت کار کنید تا حمام از یکنواختی دربیاید.
- کاشیهای مترو و الگوهای کلاسیک: یکی از ترندهای محبوب برای دیوار حمام، کاشیهای مترو (Subway Tiles) است[17]. این کاشیها معمولاً کوچک و مستطیلی (مثلاً ۱۰×۲۰ سانت) و اغلب سفید براق هستند و به صورت آجری چیده میشوند. کاشی مترو ظاهری کلاسیک و در عین حال مدرن به حمام میدهد و برای سرویسهای کوچک بسیار مناسب است چون با چینش افقی خود، عرض فضا را بیشتر نشان میدهد[17]. البته امروزه مترو تایلس در رنگها و سایزهای مختلف هم موجودند. اگر سبک کلاسیک یا مینیمال دوست دارید، این گزینه را حتماً در نظر داشته باشید.
- هماهنگی با سایر اجزای دکوراسیون: کاشی دیوار حمام باید مکمل سایر عناصر باشد. رنگ کابینت روشویی، وان یا دوش، شیرآلات و حتی حولهها و اکسسوریها در حمام همگی در کنار هم یک هارمونی میسازند. قبل از انتخاب کاشی، نگاهی کلی به پالت رنگی حمام بیندازید. اگر شیرآلات شما مشکی مات است و دکور مدرنی دارید، یک کاشی خاکستری یا سفید ساده میتواند ترکیب شیکی ایجاد کند. برعکس، در یک حمام با تم سنتی و شیرآلات برنجی، شاید کاشی کرم با رگههای سنگ مرمر یا طرح کلاسیک مناسبتر باشد. هماهنگی کاشی با سبک فضای حمام باعث میشود طراحی نهایی چشمنواز و دلنشین باشد[18].
- استفاده از نوار یا تزیینات خاص: شما میتوانید خلاقیت بیشتری هم به خرج دهید؛ مثلاً از نوارهای دکوراتیو یا موزاییکهای تزئینی در بخشهایی از دیوار استفاده کنید. برای نمونه، یک ردیف باریک موزاییک شیشهای براق در ارتفاع میانی دیوار یا داخل طاقچهی شامپوی دوش میتواند جلوهی لوکسی بدهد. یا مثلاً ترکیب کاشی مات و براق در دیوارها: بخش بالای دیوار را کاشی براق بزنید و پایین را مات (یا بالعکس) تا یک کنتراست جذاب ایجاد شود[19]. این ترفند حتی میتواند به تفکیک視ual بخشها کمک کند (مثل تفکیک فضای دوش از بقیه حمام) و در عین حال حمام را از حالت یکنواخت درمیآورد.
مثال ذهنی: فرض کنید وارد حمامی میشوید که دیوارهای آن تا نیمه کاشی متروی سفید چیده شده و نیمه بالایی دیوار رنگ آبی ملایم دارد. در امتداد میانی دیوار، یک نوار باریک کاشی شیشهای براق به رنگ آبی تیره کار شده که دقیقاً رنگ روشویی را در فضا پخش میکند. چنین حمامی با وجود سادگی کاشیهای مترو، به کمک آن نوار شیشهای و هماهنگی رنگها، ظاهری طراحیشده و چشمگیر پیدا کرده است. این مثال نشان میدهد که چگونه با انتخاب هوشمندانه کاشی دیوار، حتی سادهترین متریالها هم میتوانند نتیجهای فوقالعاده شیک خلق کنند.
کاشی مناسب فضای دوش: تمرکز بر ایمنی و آببندی
فضای دوش (شاور) به نوعی قلب حمام از نظر تماس مستقیم با آب است. کف دوش و دیوارهای داخل آن دائماً خیس میشوند و اگر کاشی و مصالح بهدرستی انتخاب نشوند، احتمال لغزش یا نفوذ آب به زیرساخت زیاد میشود. در ادامه به نکات مهم درباره کاشی فضای دوش میپردازیم:
- کف دوش: همیشه ضدلغزش و با چسبندگی بالا: کف فضای دوش خیسترین قسمت کل حمام است. بنابراین، لغزنده نبودن کف دوش اهمیت حیاتی دارد[6]. توصیه میشود برای کف دوش از کاشیهای کوچک یا موزاییکی استفاده کنید. چرا؟ چون کاشیهای کوچک علاوه بر امکان ایجاد شیب مناسب به سمت کفخواب (زهکش)، به دلیل داشتن خطوط دوغاب فراوان چسبندگی بسیار بیشتری ایجاد میکنند[10]. حتی اگر کاشی انتخابی شما جنس خیلی لغزندهای نداشته باشد، باز هم وجود ۱۰ها بند ریز بین کاشیهای کف دوش مثل شبکهای از ترمز عمل میکند و احتمال سر خوردن را کم میکند[10]. برای نمونه، کاشیهای مرمری کوچک یا کاشیهای ششضلعی ریز که این روزها مد شدهاند، علاوه بر زیبایی، به خاطر همین اندازه کوچک، گزینهی فوقالعادهای برای کف دوشاند. برخی افراد هم از کاشیهای طرحدار زبر یا کاشیهای موسوم به Anti-Slip مخصوص کف دوش استفاده میکنند که سطحشان دارای زبری محسوس است و اصطکاک پا را افزایش میدهد[6][20]. به هر حال هر کاشیای که انتخاب میکنید، حتماً از مقاومتش در برابر لغزش در محیط خیس مطمئن شوید و ایمنی را فدای زیبایی نکنید.
- جنس کاشی در فضای دوش: با توجه به اینکه کف و دیوارهای دوش بیشترین آب را دریافت میکنند، بهترین انتخاب کاشی از جنس پرسلان یا سرامیکهای بسیار متراکم است[21][22]. کاشیهای پرسلانی و سرامیکی که برای دوش استفاده میشوند، علاوه بر مقاومت بالا، تقریباً آب را از خود عبور نمیدهند و اجازه نمیدهند رطوبت به لایهی زیرین نفوذ کند[23]. این موضوع برای جلوگیری از آسیب رسیدن به کف زیر دوش (مثلاً طبله کردن یا نم زدن سقف طبقه زیرین) اهمیت زیادی دارد. ضمن اینکه کاشیهای باکیفیت مثل پرسلان، در برابر مواد شوینده و تمیزکنندههای قوی هم مقاوماند و رنگ و لعابشان از بین نمیرود. خبر خوب این که امروزه انواع طرحها و مدلهای زیبا از کاشیهای پرسلانی مخصوص دوش در بازار هست؛ از طرح سنگ و طرح چوب گرفته تا رنگهای خالص روشن یا تیره، پس بابت زیبایی هم محدودیتی نخواهید داشت[24]. خلاصه توصیه کارشناسان این است که برای کف دوش، پرسلان لغزندگیناپذیر حرف اول را میزند[20]!
- دیوارهای داخل دوش: دیوارهای محوطه دوش هم بهتر است از کاشیهای کاملاً ضدآب و بادوام انتخاب شوند. معمولاً همان کاشی دیوار حمام را داخل دوش هم ادامه میدهند؛ فقط توجه داشته باشید اگر کاشی دیوار شما از نوع کاشی معمولی (نه پرسلان) است، حتماً کیفیت لعاب و بندکشی آن در قسمت دوش عالی باشد که آب پشت آن نرود. خیلیها برای زیباتر شدن فضای داخل دوش، از طرحهای ترکیبی استفاده میکنند: مثلاً سه دیوار دوش را یک رنگ کاشی ساده میزنند و یک دیوار را با کاشی متفاوت یا موزاییک رنگی کار میکنند تا حالت دکوراتیو داشته باشد. این کار کاملاً سلیقهای است اما نتیجهاش میتواند فوقالعاده باشد. اگر از موزاییک بسیار ریز برای دیوار دوش استفاده میکنید، دقت کنید که بندکشی آن کامل و ضدآب انجام شود چون موزاییک ریز بندهای زیادی دارد که هرکدام باید کاملاً پر و آببند باشند.
- شیب و ابعاد کاشی کف دوش: یک نکته فنی ولی مهم برای کف دوش این است که حتماً شیب مناسبی به سمت کفخواب یا چاه داشته باشد تا آب جمع نشود. استفاده از کاشیهای کوچک در کف دوش اینجا هم مزیت دارد، چون اجرای شیب در سطحی پوشیده از قطعات کوچک آسانتر و یکنواختتر از کاشی بزرگ است[25]. با کاشی خیلی بزرگ شاید لازم شود آن را مورب ببُرّید یا سطحش در بخشهایی ناهماهنگ شود. در حالی که موزاییکهای ریز یا کاشیهای کوچک به راحتی روی شیب ملایم قرار میگیرند و سطحی بدون پستی و بلندی ایجاد میکنند[25]. بنابراین اگر دوش شما زمینی (Walk-in shower بدون زیر دوشی) است، به این موضوع دقت کنید. عموماً سایز ۵×۵ یا ۱۰×۱۰ سانتیمتر حداکثر اندازهای است که برای کف دوش پیشنهاد میشود، مگر آنکه طراحی خاصی مدنظر باشد.
- زیباییشناسی فضای دوش: فضای دوش میتواند یک نقطه خاص در طراحی حمام شما باشد. بسیاری از طراحان توصیه میکنند از کاشیهای متفاوت یا تزیینی برای دوش استفاده کنید تا این بخش را شاخصتر کنید. برای مثال، اگر کل حمام کاشی ساده و روشن دارد، داخل محوطه دوش را با کاشی طرحدار یا رنگی کار کنید تا در نگاه اول جلب توجه کند. یا برعکس، اگر حمام نسبتاً شلوغ است، فضای دوش را سادهتر بگیرید که خیلی توی ذوق نزند. خوشبختانه چون مساحت داخل دوش معمولاً کم است، میتوانید با هزینه معقول از یک کاشی خیلی زیبا (حتی اگر گران باشد) استفاده کنید و جلوهی کلی حمام را لوکس کنید. کاشیهای تیرهتر کف دوش نیز یک ترفند عملی هستند؛ چون کف دوش مرتب خیس است، کاشی تیره رنگ مثل طوسی سیر یا قهوهای کمتر لکهای آب یا جای کف صابون را نشان میدهد و بین نظافتها ظاهر بهتری دارد. البته در نهایت همه چیز به سلیقه شما برمیگردد – مهم این است کاشیای انتخاب کنید که هر روز از دیدنش لذت ببرید و در عین حال نگران امنیت و دوامش نباشید.
تصویر ذهنی: احتمالاً در مجلات دکوراسیون حمام، عکسهایی از دوشهایی دیدهاید که کف آنها با سنگریزههای صاف یا موزاییکهای حصیری شکل پوشیده شده؛ این طرحها علاوه بر زیبایی شبیه اسپای خانگی، کاملاً کاربردی هم هستند چون سنگریزهها و موزاییکها به طور طبیعی چسبندگی بیشتری زیر پا ایجاد میکنند[26]. پس دفعه بعد که عکس یک حمام شیک دیدید که کف دوشش موزاییک ریز کار شده، بدانید که این فقط برای زیبایی نبوده و یک فکر هوشمندانهی عملی پشت آن است!
انواع کاشیهای پرکاربرد برای حمام و سرویس بهداشتی
حالا که با ویژگیهای مهم کاشی حمام آشنا شدیم، خوب است نگاهی هم به انواع کاشیهای متداول که در حمام و دوش استفاده میشوند بیندازیم. هر کدام از این کاشیها مزایا و ظاهر خاص خودشان را دارند:
- کاشیهای پرسلان (Porcelain): همانطور که پیشتر اشاره شد، کاشیهای پرسلان یکی از بهترین انتخابها برای حمام هستند. این کاشیها به دلیل فرآیند پخت در دمای بالاتر و مواد مت密، بسیار متراکم و محکماند و آب تقریباً در آنها نفوذ نمیکند[27]. مقاومت پرسلان در برابر رطوبت و سایش عالی است و برای کف و دیوار حمام به کار میرود[27]. همچنین کاشیهای پرسلانی در طرحها و رنگهای متنوعی موجودند؛ از طرح سنگ طبیعی گرفته تا رنگهای ساده مات و براق. بنابراین اگر کیفیت و عمر طولانی کاشی برایتان مهم است، حتماً پرسلان را در اولویت قرار دهید. (نکته: پرسلان به دلیل سختی بالا بریدنش کمی سختتر است و ممکن است قیمتش از کاشی معمولی بیشتر باشد، اما سرمایهگذاری ارزشمندی برای یک حمام شیک و بادوام است.)
- کاشیهای سرامیکی لعابدار: این دسته در واقع همان کاشیهای سرامیکی رایج (غیربورسِلانی) هستند که یک لایه لعاب روی سطحشان دارند. این کاشیها نسبت به پرسلان قدری نرمتر و جاذبترند، اما همچنان برای دیوارهای حمام و فضاهای با رطوبت متوسط مناسباند. لعاب روی آنها باعث میشود سطحشان ضدآب و براق شود و طرح و رنگ متنوعی رویشان چاپ گردد. مزیت کاشی سرامیکی این است که معمولاً ارزانتر از پرسلان است و طرحهای خیلی متنوع (مثلاً طرحهای فانتزی یا کلاسیک خاص) دارد. فقط یادتان باشد اگر قصد دارید از کاشی سرامیکی لعابدار در کف حمام استفاده کنید، حتماً نوعی را انتخاب کنید که ضخامت و استحکام کافی داشته باشد و درجهبندی برای کف (Floor Grade) داشته باشد؛ چرا که همه کاشیهای سرامیکی برای کف مناسب نیستند.
- کاشیهای شیشهای: کاشی شیشهای یک گزینهی لوکس و زیبا برای دیوارهای حمام است[28]. این کاشیها از شیشهی مقاوم ساخته میشوند و در رنگها و حتی طرحهای بسیار متنوع (از شفاف و ساده تا مات و بافتدار) عرضه میگردند. کاشی شیشهای ظاهری درخشان و مدرن به حمام میدهد و نور را منعکس میکند و میتواند فضای کوچک را بزرگتر نشان دهد[28]. همچنین کاملاً ضدآب بوده و تمیز کردنش بسیار آسان است (لک آب روی شیشه به راحتی پاک میشود)[15]. کاشی شیشهای را معمولاً به صورت قطعات موزاییکی کوچک روی تور عرضه میکنند که نصبش راحتتر شود. اما نکته مهم: کاشی شیشهای برای کف توصیه نمیشود چون احتمال لغزندگی و شکستن زیر فشار وجود دارد[16]. پس این زیبای جذاب را فقط روی دیوار یا به عنوان نوار تزئینی استفاده کنید تا هم ایمنی رعایت شود و هم حمام شما جلوه خاصی پیدا کند.
- کاشیهای مترو (Subway Tiles): کاشی مترو در بالا هم اشاره شد، کاشیهای مستطیل یا مربعی کوچکی هستند که یادآور ایستگاههای متروی قدیمی نیویورکاند! این کاشیها به دلیل ظاهر مینیمال و مرتبشان، در دیوارههای حمام به کار میروند و محبوبیت زیادی دارند[17]. رایجترین نوع آنها سفید براق ۱۰×۲۰ است، اما امروزه رنگهای متنوع (مثل سبز تیره، آبی نفتی، مشکی و…) و سایزهای مختلفشان هم در بازار هست[17]. اگر دکوراسیون حمام شما سبک مدرن یا کلاسیک دارد، با یک الگوی کارگذاری ساده (آجری یا صاف) میتوانید از کاشی مترو بهره ببرید. خوبی کاشیهای مترو این است که در فضاهای کوچک بسیار خوب جواب میدهند و طرح افقیشان عرض حمام را بیشتر نشان میدهد[29]. همچنین ترکیبشان با سایر کاشیها (مثلاً کاشی طرحدار در کنار دیوار مترو ساده) جلوهی شیکی خلق میکند. به طور خلاصه، کاشی مترو ترکیبی از سادگی، ارزانی و زیبایی کلاسیک را ارائه میدهد.
- کاشیهای طرح چوب: شاید فکر کنید چوب و آب جمعشدنی نیستند، اما کاشیهای سرامیکی با طرح چوب این معما را حل کردهاند! این کاشیها که رویشان بافت و نقش چوب طبیعی چاپ شده، ظاهری گرم و دلنشین به حمام میدهند بیآنکه مشکلات چوب (مثل پوسیدگی در برابر آب) را داشته باشند[30]. کاشی طرح چوب غالباً در ابعاد مستطیلی دراز (شبیه تخته چوب) تولید میشود و میتوان آن را هم در کف و هم دیوار حمام استفاده کرد. یک کاربرد جذابش کف حمام است که حس دنج و اسپا مانندی ایجاد میکند، گویی کف حمام با چوب پوشیده شده ولی در واقع سرامیک مقاوم در برابر آب است. این کاشیها معمولاً پرسلانی یا سرامیک بسیار مقاوماند و در برابر رطوبت و سایش کاملاً مقاوم هستند[31]. برای کسانی که سبکهای طبیعی و روستیک را میپسندند، کاشی طرح چوب انتخاب ایدهآلی است که هم زیبایی چوب را دارد و هم خیالشان را از بابت دوام و نظافت راحت میکند. تصور کنید یک حمام با کاشی طرح چوب قهوهای روشن روی کف و دیوار، در کنار گلدانهای سبز و حولههای کرم… نتیجه فضایی فوقالعاده آرامشبخش و نزدیک به طبیعت خواهد شد🌿.
- کاشیهای ضد لغزش: این دسته به طور خاص برای کف فضاهای خیس طراحی شدهاند. کاشی ضدلغزش ممکن است از جنس پرسلان یا سرامیک باشد ولی سطح آن دارای بافتها و دانههای ریزی است که اصطکاک را بیشتر میکند[32]. برخی از کاشیهای ضدلغزش حتی پوششی دارند که زیر پا مانند لاستیک عمل میکند. از این کاشیها بیشتر در کف حمام، کف دوش، اطراف استخر یا رمپهای ورودی استفاده میشود که خطر لیز خوردن بالاست[32]. مزیت بزرگشان ایمنی است، اما شاید طرح و مدلهای محدودی نسبت به کاشیهای معمولی داشته باشند (بیشتر در رنگهای ساده تولید میشوند). پیشنهاد ما این است که اگر فرد سالمند یا کودکی دارید یا کلاً نگران امنیت کف حمام هستید، برای قسمت دوش و نقاط پرخطر حمام حتماً سراغ کاشیهای ضدلغزش بروید[32]. میتوانید باقی کف را کاشی معمولی کار کنید و تنها در بخش دوش از همین کاشیهای اصطکاکدار بهره ببرید تا ترکیبی از زیبایی و ایمنی را داشته باشید.
البته انواع کاشیها به موارد بالا محدود نمیشود و گزینههای دیگری مثل کاشیهای سنگ طبیعی (مرمر، تراورتن و غیره)، کاشیهای سیمانی، کاشیهای دستساز سنتی و… هم در بازار موجودند. اما مواردی که در بالا گفتیم رایجترین و مناسبترینها برای کاربرد حمام هستند. هر کدام را که انتخاب کنید، حتماً مشخصات محصول (مانند درجهبندی جذب آب، درجه لغزش و مقاومت سایشی) را بررسی کنید تا مطمئن شوید با بخش مورد نظر حمام سازگاری دارد.
نکات مهم طراحی و نهایی در انتخاب کاشی حمام
در پایان، بد نیست چند توصیه تکمیلی را هم در نظر داشته باشید تا انتخاب کاشی شما از هر نظر بینقص باشد. این نکات بیشتر جنبه زیباییشناسی و هماهنگی کلی دارند و رعایتشان کمک میکند حمام شما همانطور که میخواهید از آب دربیاید:
- هماهنگی با دکوراسیون کلی: حتماً کاشیای را انتخاب کنید که با سایر عناصر حمام شما همخوانی داشته باشد[18]. رنگ دیوارها (اگر کاشی تا سقف نیست)، رنگ کابینت روشویی، مدل وان یا دوش، جنس کفپوش بیرون حمام (مثلاً ادامه سرامیک به اتاق یا راهرو) و حتی سبک تزئینات همگی مهماند. اگر سبک دکوراسیون خانه شما مینیمال و مدرن است، کاشیهای سادهتر با رنگهای خنثی یا تکرنگ به احتمال زیاد بهتر جواب میدهند. برعکس، در خانههایی با سبک بوهمی یا سنتی، میتوان از کاشیهای طرحدار و رنگارنگ در حمام استفاده کرد و نوعی پیوستگی با دیگر فضاها ایجاد کرد. به طور خلاصه، کاشی حمام شما هم باید زیبا باشد و هم با بقیه قسمتهای خانه سنخیت داشته باشد؛ طوری که انگار جزئی طبیعی از کل طراحی منزل است.
- انتخاب اندازه کاشی بر اساس اندازه فضا: قانون کلی این است که فضاهای بزرگ، کاشی بزرگتر و فضاهای کوچک، کاشی کوچکتر یا متوسط میطلبند[14]. استفاده از کاشی خیلی بزرگ در یک سرویس کوچک، ممکن است کل فضا را تحتالشعاع قرار دهد و نصب آن هم دشوار شود. در عوض کاشیهای کوچکتر (یا حتی موزاییک) در فضای کوچک باعث میشوند جزئیات بیشتر به چشم بیاید و کار با مقیاس فضا همخوان باشد. البته این یک قانون الزامآور نیست؛ گاهی برای ایجاد یک طراحی خاص میتوان در حمام کوچک هم کاشی بزرگ به کار برد، ولی باید دقت و سلیقه خرج کرد. اگر تردید دارید، اندازه متوسط (مثلاً ۳۰×۶۰ یا ۲۵×۲۵ سانتیمتر) یک انتخاب امن و همهکاره برای بیشتر حمامها است که هم نصبش راحتتر است و هم تناسب خوبی ایجاد میکند[14].
- ترکیب رنگها و بافتها برای جذابیت بصری: یک رنگ و یک مدل کاشی زدن در کل حمام سادهترین راه است، اما اگر میخواهید حمام از لحاظ بصری جذاب و پویا باشد، از ترکیب هوشمندانه استفاده کنید[19]. میتوانید دو رنگ مکمل یا متضاد را به کار بگیرید؛ مثلاً نیمی از دیوارها را سفید کار کنید و یک دیوار را کاشی آبی دریایی بزنید تا برجسته شود. یا کف را تیره و دیوارها را روشن انتخاب کنید تا کنتراست جالبی شکل بگیرد. همچنین بازی با بافت و سطح کاشی ایده خوبی است: کاشی براق را کنار کاشی مات قرار دهید تا جلوهی هر دو بیشتر نمایان شود[19]. برای مثال، ترکیب دیوارهای براق و کف مات یکی از توصیههای طراحی است که هم از لحاظ ایمنی عملی است (چون کف مات لیز نیست) و هم از نظر ظاهری کنتراست زیبایی دارد[19]. نکته مهم این است که زیادهروی نکنید؛ حداکثر دو یا سه نوع کاشی مختلف را ترکیب کنید تا حمام شلوغ نشود. هماهنگی رنگی میان این کاشیها را هم حتماً در نظر بگیرید (مثلاً اگر یک کاشی طرحدار شلوغ بهکار میبرید، بقیه را ساده انتخاب کنید تا اون یکی بدرخشد).
- توجه به نورپردازی: رنگ و جنس کاشی شما زیر نور حمام ممکن است متفاوت بهنظر برسد. نورپردازی حمام (اعم از نور طبیعی و نور لامپها) روی جلوه کاشی تاثیر دارد. کاشی براق نور را منعکس میکند و محیط را روشنتر مینمایاند، در حالی که کاشی مات نور را جذب میکند و ممکن است رنگش تیرهتر دیده شود. پیش از خرید، اگر امکانش هست یک نمونه کاشی را در حمام خودتان زیر نور بررسی کنید. همچنین نورپردازی مناسب میتواند با برجسته کردن بافت کاشیهای طرحدار، جلوهشان را چند برابر کند. خلاصه یادتان باشد که کاشی و نور دو یار جدانشدنی در طراحی حماماند!
- نصب حرفهای و مواد تکمیلی مناسب: آخرین نکته، ولی به همان اندازه مهم: حتی بهترین کاشی هم اگر درست نصب نشود نتیجه مطلوب نخواهد داشت. سعی کنید از نصابهای ماهر و باتجربه برای کار کاشی حمام استفاده کنید. یک نصاب خوب مواردی مثل شیببندی صحیح کف، کوچک بودن بندها (فاصله بین کاشیها) در حد مناسب، استفاده از چسب و ملات ضدآب و همچنین درزگیری (آببندی) کامل گوشهها و بندها با مواد مرغوب را رعایت میکند. همچنین درز بین دیوار و کف یا کنجها را فراموش نکنید که باید با چسب آکواریوم یا درزگیرهای سیلیکونی مخصوص، آببندی شوند تا آب به پشت کاشی نفوذ نکند. در نهایت، داشتن یک اجرای تمیز و استاندارد تکمیلکننده انتخاب خوب شماست و باعث میشود کاشیهای زیبای شما سالها بدون مشکل باقی بمانند.
نتیجهگیری و توصیه نهایی
انتخاب کاشی مناسب برای حمام و فضای دوش شاید در نگاه اول کار سادهای به نظر برسد، اما همانطور که دیدیم نکات ریز و درشت زیادی دارد که توجه به آنها میتواند تفاوت بزرگی در نتیجه نهایی ایجاد کند. کاشی ایدهآل حمام باید ترکیبی از چند ویژگی کلیدی باشد: مقاومت کامل در برابر آب و رطوبت، سطح ایمن و ضدلغزش برای کفها، دوام بالا در برابر سایش و مواد شیمیایی، و هماهنگی با دکور و سبک مورد نظر شما[33]. کاشیهای پرسلانی به خاطر تراکم و مقاومتشان، اغلب اولین پیشنهاد کارشناسان برای کف حمام و بهویژه کف دوش هستند[22]. این کاشیها آب به خود راه نمیدهند و در برابر لغزش نیز عملکرد عالی دارند[20]. همچنین اگر به دنبال زیبایی خاص هستید، میتوانید روی دیوارهای حمام از کاشیهای شیشهای یا طرحدار استفاده کنید و کف را با کاشیهای سادهتر و ایمنتر بپوشانید تا تعادل برقرار شود[34]. فراموش نکنید که رنگها و اندازههای کاشی را طوری ترکیب کنید که هم فضا زیبا شود و هم بزرگتر و دلبازتر به نظر برسد؛ به عنوان مثال کاشی روشن برای فضاهای کوچک و کاشی تیره برای ایجاد عمق در فضاهای بزرگتر کاربرد دارد[8].
در نهایت، پیشنهاد کارشناسانه ما این است که همیشه در انتخاب کاشی حمام، ایمنی و کیفیت را در اولویت قرار دهید و سپس به جنبههای زیبایی بپردازید. اگر کاشی مدنظر شما همه ویژگیهای فنی لازم (ضدلغزش بودن، جذب آب پایین، دوام مناسب و…) را داشت، آنگاه با خیال راحت روی رنگ و طرح آن تصمیم بگیرید. همچنین از مشورت با فروشندگان معتبر و مشاهده نمونهکارها غافل نشوید. یک انتخاب آگاهانه میتواند حمام شما را به فضایی تبدیل کند که هر بار وارد شدن به آن لذتبخش و بدون دغدغه باشد. امیدواریم با استفاده از این راهنما، حمام و فضای دوش خانهتان را به بهترین شکل ممکن تجهیز کنید و سالها از دیدن و استفاده از آن لذت ببرید. موفق باشید! 🚿✨
منابع: انتخاب شده از راهنمای فلورا استیل و منابع تخصصی کاشی و سرامیک[4][20], برای تضمین دقت و بهروز بودن اطلاعات.
[1] [2] [3] [4] [5] [6] [7] [8] [12] [14] [15] [16] [17] [18] [19] [27] [28] [29] [30] [31] [32] [33] [34] راهنمای انتخاب سرامیک مناسب برای سرویس بهداشتی و حمام – فلورا استیل
https://felorasteel.com/a-complete-guide-to-choosing-the-right-tiles-for-bathrooms-and-showers/
[9] [11] wall tile vs floor tile: the differences and why they matter
[10] [13] [25] Finding the Right Floor Tile | Daltile
https://www.daltile.com/how-to/how-to-choose-the-right-tile/floor-tile
[20] [21] [22] [23] [24] [26] Ultimate Guide to Choosing Shower Floor Tile
